Ҡәҙер төнө - Рамаҙан айының һәм бөтә йылдың иң бөйөк төнө

- Венер хәҙрәт, гәзит уҡыусыларыбыҙға Ҡәҙер кисе, уның фазыйләттәре тураһында һөйләп үтһәгеҙ ине.

- Ҡәҙер кисе – һәр йылдың иң бөйөк төнө, сөнки ошо ваҡытта башҡарылған ғибәҙәттәр мең айлыҡ, йәғни 83 йыллыҡ (!) ғибәҙәттәрҙән дә өҫтөн. Аллаһ Тәғәлә изге Ҡөрьәндә былай тигән: “Ысынлап та, Беҙ уны (Ҡөрьәнде) Ҡәҙер кисендә индерҙек. Ҡәҙер кисенең нимә икәнен
һиңә нимә белдерер? Ҡәҙер кисе мең айҙан да хәйерлерәк. Ул – таң атҡанға тиклем тыныслыҡ», – тиелгән Ҡөрьәндә. («Ҡәҙер» сүрәһе, 97: 1 – 5 аяттар).

Ҡәҙер кисе тураһында Пәйғәмбәребеҙ (Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләм) әйтеп ҡалдырған: «Кем Ҡәҙер кисендә ныҡлы иман һәм биреләсәк сауапҡа тулы өмөт менән ғибәҙәттәр ҡылһа, шуның бынан алда булған гонаһтары ғәфү ителер», – тиелгән хәҙистә. («Әл-Бүхари», «Мүслим» хәҙис йыйынтыҡтарынан).  Пәйғәмбәребеҙ (ﷺ) ҡатыны Ғә́ишәгә ошо кистәрҙә әйтелә торған доғаны өйрәтте һәм: “Йә Аллаһ! Һин Ғәфү итеүсе, Ғәфү итеүҙе яратаһың, мине лә ғәфү итсе!” – тип йыш әйтергә ҡушты. Тимәк, беҙ ҙә ошо төндә Раббыбыҙға доғалар менән ялбарып, гонаһтарыбыҙҙың кәмеүенә һәм сауаптарыбыҙҙың күпкә артыуына өмөт итә алабыҙ.

- Ни өсөн был төндөң тап ҡасан булыуы кешелек өсөн сер итеп бирелгән?

- Хәҙистәрҙә бәйән ителеүенсә, тәүҙәрәк Пәйғәмбәребеҙ (ﷺ) Ҡәҙер төнөн көтөп, Рамаҙан айының беренсе ун көнөндә, аҙаҡ киләһе ун көнөндә мәсеттә иғтикәф ҡылыр булған (йәғни ғибәҙәт ҡылыу маҡсатында мәсеттә аулаҡта ҡалған). Ҡәҙер кисе тураһында хәҙистәрҙә күп әйтелгән. Мәҫәлән, Ибн Ғүмәр һөйләгән бер хәҙистә әйтелгәнсә, ҡайһы бер сәхәбәләр төштәрендә Ҡәҙер кисенең һуңғы ете төндә булыуын күргән. Быны белгән Пәйғәмбәр (ﷺ): «Күреүемсә, һеҙҙең төштәрегеҙ һуңғы ете төндө күрһәтә, шулай булғас, Ҡәҙер кисен көткән кеше уны һуңғы ете төндә эҙләһен» – тигән («Әл-Бүхари» хәҙистәр йыйынтығынан). Шулай уҡ Ибн Ғәббәс һүҙҙәренән риүәйәт ителеүенсә, Пәйғәмбәребеҙ (ﷺ): «Ҡәҙер кисен һуңғы ун төндә көтөгөҙ – туғыҙ, йә ете, йә биш көн ҡалғас» – тине («Әл-Бүхари» хәҙистәр йыйынтығынан). Икенсе бер хәҙистә Пәйғәмбәребеҙ (ﷺ) Ҡәҙер кисе тураһында: «Миңә Ҡәҙер кисе күрһәтелгән ине, ләкин аҙаҡ ул миңә онотторолдо. Ул һуңғы ун төндә. Шулай уҡ Пәйғәмбәребеҙ (ﷺ): «Ҡәҙер кисен һуңғы ун көндөң таҡ кисендә эҙләгеҙ» – тигән («Әл-Бүхари», «Мүслим» хәҙис йыйынтыҡтарынан)

Күптәребеҙ Ҡәҙер кисе Рамаҙандың 27-һендә була тип һанаһа ла, был – яңылыш фекер. Ҡайһы йылда ниндәй төнгә тура килерен бер кем дә белмәй, сөнки Аллаһ Тәғәлә сер итеп ҡалдырған. Әгәр улай булмаһа, халыҡ Рамаҙан айында көнө-төнө вайымһыҙ йөрөр ҙә, Ҡәҙер кисендә генә ғибәҙәттә ултырыр ине. Бер көнлөк йә бер төнлөк мосолман булыуыбыҙҙан ни мәғәнә? Ҡәҙер төнөн эҙләгәндә кемдең кем икәне асыҡ күренә: ихлас кеше ун төн буйына ғибәҙәт ҡылыуҙы үҙенең бурысы тип иҫәпләһә, диндә нығынып етмәгәндәр Ҡәҙер төнөн тап килтереү өсөн генә шул хәтлем ваҡытты йоҡоһоҙ үткәрергә иренәсәк.

Әлбиттә, Ҡәҙер кисе бөгөн буламы икән, әллә иртәнән һуңмы, тип, саманан тыш өтәләнеп, кешенән һорашып йөрөү, ниндәйҙер билдәле сәғәттә ҡарашыңды күк йөҙөнән алмай ултырыу дөрөҫ түгел. Сөннәткә ярашлы был осорҙа беҙ күберәк ваҡытты Ҡөрьән уҡыуға, намаҙҙарға, доғаларға, зикерҙәргә, тәүбәләргә бүлергә тейешбеҙ. Тап ошо ғәмәлдәрҙе башҡарған мәл Ҡәҙер кисенә тура килһә, уны һиҙмәй ҡалһағыҙ ҙа, Аллаһ Тәғәлә барыһын да күрәсәк һәм тейешенсә баһалаясаҡ.

- Был төн ниндәй үҙенсәлектәре менән айырылып тора?

- Бөйөк Ҡәҙер төнө башҡа төндәрҙән айырылып тора. Был төн - именлек һәм һиллек төнө. Ел дә, әгәр булһа, талғын ғына иҫер, күк йөҙө лә яҡты, асыҡ булыр, йондоҙҙар ҙа, ай ҙа яҡтыраҡ балҡый. Һауа ныҡ эҫе лә, ныҡ һалҡын да булмаҫ. Ул төндөң иртәгеһенә ҡояш офоҡтан ап-аҡ, түп-түңәрәк булып, ай кеүек нурһыҙ-ниһеҙ килеп сығыр. Был төндө мосолман ғибәҙәттәренән быға тиклем булмағанса ләззәт табыр. Ғәҙәттә, был төндө ғибәҙәттә үткәргән кеше быларҙы тоя. Күңел ниндәйҙер рәхәтлек кисерә.

- Был көндәрҙә ниндәй ғибәҙәттәр ҡылына?

- Ошо көндәр башланғанда Пәйғәмбәребеҙ (Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләм) ғибәҙәткә тағы ла әүҙемерәк керешкән, хатта ҡатындарын да ҡалдырып торған, уларҙы төнгө намаҙҙарға уятҡан. (“Әл-Бүхари”, “Мүслим” хәҙис йыйынтыҡтарынан). Әлбиттә, Пәйғәмбәребеҙ (Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләмден) Рамаҙан айындағы беренсе егерме көнө лә беҙҙең көндәребеҙ кеүек булмаған.

Ә һуңғы ун көн ураҙала ул нисек йәшәгәнен күҙ алдығыҙға килтерергә тырышығыҙ! Пәйғәмбәребеҙҙең (Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләмде) ҡатыны Ғә‌ишә: «Һуңғы ун көндә Аллаһтың рәсүле (Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләм) башҡа көндәрҙә тырышмаған кеүек тырыша торғайны» – тине (“Мүслим” хәҙистәр йыйынтығынан). Көслө бер хәҙистә әйтелгәнсә, ул (صلى الله عليه وسلم (Фатима менән Ғәлиҙең ишеген шаҡып: «Тороп намаҙ уҡымайһығыҙмы ни?» – ти торған. (“Әл Бүхари”, “Мүслим” хәҙис йыйынтыҡтарынан). Рамаҙан айының һуңғы ун көнөндә Пәйғәмбәребеҙҙең (ﷺ) ҡылған тағы ла бер ғәмәле иғтикәф булған. Иғтикәф –кешенең мәсеттә ҡалып, тышҡа сыҡмай, ғибәҙәттәр менән генә мәшғүл булыуы. Ғә‌ишә хәбәр итеүенсә: «Пәйғәмбәр (Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләм) вафат булғанға ҡәҙәр Рамаҙандың һуңғы ун көнөн иғтикәфтә үткәрә торғайны. Вафат булғани йылында ул егерме көн иғтикәфтә булды» (“Әл-Бүхари”, “Мүслим” хәҙистәр йыйынтығынан). Пәйғәмбәребеҙ (Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләм) иғтикәфтә булған ваҡытта тик доға һәм зикерҙә булған, кешеләр менән аралашмаған. Ләкин был көндәрендә лә ул тәненең таҙалығын ҡайғыртҡан – мәсеттең тәҙрәһенән башын сығарып, Ғә‌ишә әсәбеҙҙән сәстәрен йыуҙыртып таратҡан. Пәйғәмбәребеҙҙең (Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләмден) өйө мәсеткә ҡуш, стена аша булған. Иғтикәф ҡылғанда кеше мәсеттән сыҡмай, өйөнә ҡайтмай, ҡатыны менән яҡынлыҡ ҡылмай. (Шулай ҙа кешенең ҡатыны мәсеткә килеп, ирен ҡыҫҡа ғына ваҡытҡа күрә ала). Сөннәт буйынса был көндәрҙә һәм төндәрҙә күберәк Ҡөрьән уҡырға, намаҙ, доға, зикер, тәүбә ҡылырға кәрәк. Әгәр ошо эштәрегеҙ Ҡәҙер кисенә тура килһә, кеше ул кисте белмәй ҡалһала сауаптары юғалмаҫ. Ә ҡәҙер кисенең ниндәйҙер ғәләмәттәрен күреп тә, уны башҡа төндәр һымаҡ ҡәҙимгесә үткәргән кеше хәйерле эштәрҙән мәхрүм булыуы бар.

- Венер хәҙрәт, әңгәмәне йомғаҡлап Рамаҙан айы тамамлауына бәйләп ниндәй теләктәрегеҙ булыр беҙҙең гәзит уҡыусыларыбыҙға.

- Әгәр, Рамаҙан айының алдағы көндәрендә теләгән ғибәҙәттәребеҙҙе ҡылып өлгөрмәһәк, ашығайыҡ – тағы ла ун көн бар! Әгәр, был ун көндә лә кеше үҙенең нәфсеһен еңә алмаһа, уның ошо хәҙис аҫтына эләгеүе бар: «Өмөтһөҙлөк һәм хәсрәткә батһын шундай кеше – кем Рамаҙан айына кереп сыҡты, ләкин уға гонаһтары ғәфү ителмәне!» Шуға бар көсөбөҙҙән тырышайыҡ, донъя эштәрен һәм мәшәҡәттәрен ҡалдырып торайыҡ, йәғни ваҡытыбыҙҙы дөрөҫ бүләйек. Беҙ белмәйбеҙ, бәлки ниндәйҙер донъяуи эштәребеҙ менән йүгереп йөрөп, киләһе Рамаҙанға тиклем йәшәп тә етмәҫбеҙ.

Ә быйылғы Рамаҙандан үҙебеҙгә тулыһынса файҙа сығара алмаһаҡ, Ҡиәмәт көнөндә бик ныҡ үкенеүебеҙ бар. Шуға ошо айҙа ҡылына торған бөтә изге эштәрҙе лә эшләп өлгөрәйек – күберәк тәүбә ҡылайыҡ, Ҡөрьән уҡыйыҡ, йышыраҡ Аллаһы Тәғәләгә доғалар менән ялбарайыҡ, мосолмандарҙы ифтарҙарға (ауыҙ асырға) саҡырайыҡ, саҙаҡалар бирәйек, тәрәүихтәрҙе һәм төнгө намаҙҙарҙы ихлас күңел менән ҡылайыҡ.

- Венер хәҙрәт, әңгәмә өсөн һеҙгә оло рәхмәтемде белдерәм. Аллаһы Тәғәлә барыбыҙғала һаулыҡ, ныҡлы иман, һынауҙарҙа сабырлыҡ, балалар бәхете. илебеҙгә именлек насип итһен!

Айһылыу ТҮЛӘБАЕВА әңгәмәләште.